Geneza i rozwój Żelaznej Kopuły
Żelazna Kopuła (hebr. כִּפַּת בַּרְזֶל, Kippat Barzel) to izraelski, mobilny system obrony przeciwrakietowej krótkiego zasięgu, zaprojektowany do przechwytywania i niszczenia rakiet, pocisków moździerzowych oraz samolotów na niskich wysokościach. Jego powstanie było bezpośrednią odpowiedzią na rosnące zagrożenie ze strony ostrzału rakietowego prowadzonego przez organizacje takie jak Hamas i Hezbollah. Trwające od lat konflikty oraz liczne ataki rakietowe na terytorium Izraela sprawiły, że konieczne stało się stworzenie niezawodnego systemu obrony, który mógłby chronić ludność cywilną i infrastrukturę. Rozwój systemu rozpoczął się w 2007 roku, a jego producentem jest firma Rafael Advanced Defense Systems. Pierwsze testy zakończyły się sukcesem, a w 2011 roku Żelazna Kopuła została oficjalnie wprowadzona do służby w izraelskich siłach zbrojnych. Od tego czasu system był wielokrotnie modernizowany, aby sprostać ewoluującym zagrożeniom.
Jak działa system Żelazna Kopuła?
Mechanizm działania Żelaznej Kopuły opiera się na trzech kluczowych elementach: systemie wykrywania i śledzenia, systemie dowodzenia i kontroli oraz jednostkach wystrzeliwania pocisków przechwytujących. Radary systemu nieustannie monitorują przestrzeń powietrzną, identyfikując nadlatujące cele, takie jak rakiety czy moździerze. Po wykryciu zagrożenia, dane są przesyłane do centrum dowodzenia, gdzie algorytmy analizują trajektorię lotu i przewidywany punkt uderzenia. Jeśli obliczenia wskazują, że cel stanowi realne zagrożenie dla zamieszkałych obszarów, system automatycznie odpala pocisk przechwytujący. Pociski te, znane jako Tamir, są naprowadzane na cel i eksplodują w jego pobliżu, niszcząc zagrożenie przed dotarciem do celu. Kluczową cechą systemu jest jego zdolność do odróżniania zagrożeń od celów, które spadną na niezamieszkałe tereny, co pozwala na optymalne wykorzystanie amunicji i minimalizację niepotrzebnych przechwyceń.
Statystyki skuteczności i rzeczywiste dane
Od momentu wprowadzenia do służby, Żelazna Kopuła wykazała się niezwykle wysoką skutecznością w neutralizowaniu nadlatujących zagrożeń. Według danych izraelskich sił zbrojnych, wskaźnik przechwyceń rakiet i moździerzy wynosi od 85% do 90%. W praktyce oznacza to, że większość pocisków wystrzelonych w kierunku Izraela, które stanowią realne zagrożenie, zostaje zniszczona w powietrzu. System ten był wielokrotnie testowany w warunkach bojowych, między innymi podczas konfliktów w latach 2012, 2014 i 2021. W tych okresach Żelazna Kopuła przechwyciła tysiące rakiet, znacząco redukując liczbę ofiar cywilnych i zniszczeń. Wysoka skuteczność systemu przekłada się bezpośrednio na zwiększone poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców Izraela, którzy żyją pod stałą groźbą ataków rakietowych. Jest to jeden z najlepiej działających systemów obrony przeciwrakietowej na świecie.
Koszty i wyzwania związane z utrzymaniem systemu
Pomimo swojej imponującej skuteczności, Żelazna Kopuła wiąże się z znacznymi kosztami, zarówno w fazie zakupu, jak i utrzymania. Koszt jednego pocisku przechwytującego Tamir szacuje się na około 40 000 do 50 000 dolarów amerykańskich. Dodatkowo, koszt baterii systemu, która składa się z radaru, centrum dowodzenia i wyrzutni, może wynosić kilkadziesiąt milionów dolarów. Regularne przeglądy, modernizacje oraz konieczność ciągłego uzupełniania zapasów amunicji generują stałe wydatki. W kontekście intensywnych ostrzałów, gdzie liczba wystrzeliwanych pocisków przechwytujących może być bardzo wysoka, koszt operacyjny systemu staje się bardzo znaczący. Izrael, przy wsparciu finansowym ze strony Stanów Zjednoczonych, jest w stanie ponosić te koszty, jednak wyzwania finansowe stanowią istotny element analizy długoterminowej efektywności systemu.
Wpływ na strategię obronną Izraela
Żelazna Kopuła fundamentalnie zmieniła izraelską strategię obronną. Pozwoliła na skuteczne przeciwdziałanie taktyce terrorystycznej polegającej na masowym ostrzale rakietowym, która miała na celu zastraszenie ludności i destabilizację kraju. Dzięki systemowi, Izrael może prowadzić bardziej asertywną politykę bezpieczeństwa, wiedząc, że posiada narzędzie do obrony swoich obywateli. Wysoka skuteczność Żelaznej Kopuły ogranicza również możliwości przeciwnika do wywierania presji poprzez ataki rakietowe. System ten jest postrzegany nie tylko jako środek obronny, ale również jako narzędzie odstraszania, ponieważ potencjalni przeciwnicy wiedzą, że ich ataki rakietowe będą w dużej mierze neutralizowane. Jest to kluczowy element kompleksowego podejścia Izraela do bezpieczeństwa narodowego.
